Algjör óvissa hefur áhrif

Stjórnarformaður og forstjóri Orkuveitu Reykjavíkur sendu frá sér sameiginlega yfirlýsingu til að mótmæla ummælum umhverfisráðherra um fjárhagslegt hæfi Orkuveitunnar. Þeir meta það sem svo að orð ráðherrans hafi þá vigt að þau skaði möguleika fyrirtækisins til fjármögnunar.

Ef þeir telja að orð ráðherra hafi þessa vigt geta menn þá ímyndað sér hvað áhrif úrskurður umhverfisráðherra um sameiginlegt mat fyrir álver á Bakka hafði. Í framhaldi af honum fullyrti ráðherrann að úrskurðurinn myndi engin áhrif hafa á möguleika til tilraunaboranna. Raunveruleikinn er sá að úrskurðurinn lokar fyrir frekari rannsóknaboranir þar til  sameiginlegu mati er lokið. Orð ráðherrans reyndust röng.

Til þess að bæta gráu ofan á svart vildi ríkisstjórnin ekki framlengja viljayfirlýsingu um álver á Bakka, þrátt fyrir vilja sveitarstjórnar Norðurþings og Alcoa.Tilgangurinn er að byggja upp "eitthvað annað" en álver. Málið var hinsvegar að stjórnvöldum var í lófa lagið að kanna "þetta annað" í gegnum Landsvirkjun þótt hagkvæmisathugun fyrir Bakka yrði kláruð.

Til þess að bæta ástandið enn frekar eru boðaðir verulegir auðlindaskattar sem ekki eru útfærðir í fjárlagafrumvarpinu. Afleiðingin af þessu öllu fyrir sveitarfélagið er auðvitað algjör óvissa.

Áhrif alls þessa eru farin að sjást á Húsavík. Í vikunni lokaði Míla starfstöð sinni á Húsavík og einu prentsmiðjunni á staðnum var lokað vegna rekstrarörðugleika. Þar með lagðist af fréttamiðillinn Skarpur , vonandi tímabundið. Sumum getur þótt langsótt að tengja þessa hluti saman en staðreyndin er hinsvegar sú að möguleikinn á því að fjármagna rekstur snýst oft um trú á markaði viðkomandi fyrirtækis.  Framganga stjórnvalda undanfarið ár hefur ekki beint verið til þess að byggja upp traust á möguleikum atvinnulífs í Þingeyjarsýslum.

16 milljarðar í auðlindaskatta

Hugmyndir stjórnvalda um 16 milljarða í auðlindaskatt vekja furðu. Sérstaklega það að ekki fylgir þessari nýju skattlagningu skýringar á því hvar hún kemur niður. Þetta eru eiginlega óskiljanlegar fyrirætlanir. Ekki gengur að koma aftan að fyrirtækjum á þennan hátt. Enginn fjárfestir í nýjum verkefnum ef þeir eiga von á því að lagðar verði óvænt á þau fyrirtæki skattur er geri mögulegan hagnað upptækan.

Ég hélt reyndar að slíkar hugmyndir kæmu einungis fram í löndum eins og Venezuela undir leiðsögn Hugo Chavez. Satt besta segja hafði ég ekki hugmyndaflug til að ímynda mér að slíkar tillögur kæmu frá íslenskum stjórnvöldum. Enn óskiljanlegra er það að annars ágætum iðnaðarráðherra hafi ekki verið kunnugt um fyrirætlanir þessar. Klárt er að vinnubrögð sem þessi byggja ekki upp traust og auðvelda uppbyggingu efnahagslífsins.

Ákvörðun umhverfisráðherra vegna Suðvesturlínu

Það er ekki að sjá á þessari ákvörðun að stjórnvöld hafi minnstu áhyggjur af því hvaða afleiðingar ákvörðun sem þessi hefur á fjármögnun framkvæmda. Gera menn sér enga grein fyrir í hvaða veruleika við erum. Hversu erfitt er að finna fjárfesta og fjármögnun á verkefni. Hversu trúverðugt er það að skrifa undir fjárfestingasamninga með annarri hendinni og setja svo tæknilegar hindranir með hinni. Ég hygg að ákvarðanir sem þessar þjóni allra síst umhverfinu mun frekar að þær setji svartan blett á umhverfisvernd.

Ég mun á næstu dögum fara yfir áhrifin af úrskurði Þórunnar Sveinbjarnadóttur á verkefnið á Bakka. Til að skýra út hvaða áhrif ákvarðanir sem þessar hafa.

Ákvörðun Skipulagsstofnunar felld úr gildi

Sveitarstjóri sendur suður í leit að svörum

Liðin eru tæplega fjögur ár síðan Húsavík varð fyrir valinu í staðarvali fyrir fyrir álver Alcoa. Húsavíkurbær nú Norðurþing, Alcoa og ríkisstjórnin skrifuðu í framhaldinu undir viljayfirlýsingu um rannsóknir á fjárhagslegri hagkvæmni nýs álvers á Norðurlandi með 250.000 tonna framleiðslugetu á ári.  Viljayfirlýsingin kvað á um þá vinnu sem Alcoa, ríkisstjórnin og Norðurþing skuldbundu sig til að fara í svo unnt væri að ná niðurstöðu um hvort Alcoa reisti álver á Bakka.

Hagkvæmnirannsóknin skiptist í þrjá áfanga og er tveim þeirra lokið með jákvæðri niðurstöðu. Samkvæmt viljayfirlýsingunni verður hægt að byggja álverið í áföngum. Samkvæmt þriðja áfanga mun Alcoa skila Skipulagsstofnun skýrslu um mat á umhverfisáhrifum álvers á Bakka, ljúka útreikningum á fjárhagslegri hagkvæmni álversins og staðfesta áframhaldandi þátttöku sína í verkefninu. Þá var einnig nauðsynlegt að leggja í viðamiklar rannsóknir á háhitasvæðunum til þess að sannreyna það að nægjanleg orka sé til staðar.

 Sveitarfélagið Norðurþing hefur lagt í verulegan kostnað það að uppfylla sinn hluta viljayfirlýsingarinnar. Sveitarfélagið hefur lagt yfir einn milljarð í fjármunum og ábyrgðum til orkurannsókna. Þá er langt komið nýtt aðalskipulag sem auðvitað er ætlað að undirbúa þau umsvif sem stóriðjunni fylgir svo eitthvað sé nefnt. Öll sú vinna sem sveitarfélagið hefur lagt í hefur verið unnin í samráði við ríkisvaldið enda má rekja tilurð verkefnisins til staðarvalsins.

Umhverfismat álversins og tengdra virkjanna klárast í vor, þá verður hægt að bora þær tilraunaholur sem úrskurður Þórunnar Sveinbjarnadóttur um sameiginlegt mat kom í veg fyrir að boraðar yrðu í sumar. Raunhæft væri að hægt væri að klára alla samninga varðandi álverið næsta vor með fyrirvara um að næg orka finnist við boranir næsta sumar. Eftir nákvæmlega ár væri hugsanlega hægt að hefjast handa.

En stjórnvöld vilja byggja álver í Helguvík, stækka það í Straumsvík en ekki byggja á Bakka. Þrátt fyrir að ríkið hafi verið lykilaðili í í tilurð verkefnisins og allir hlutir í undirbúningi þess hafi verið unnir í samvinnu við iðnaðarráðuneytið. Orkurannsóknir unnar í samvinnu við Landsvirkjun.

 Íbúar hér vilja klára málið sem hefur tekið fjögur ár í undirbúningi. Þeir skilja ekki hvað þeir hafa gert á hlut ríkisstjórnarinnar. Hvers vegna er þeirra verkefni meðhöndlað á annan hátt en hin tvö. Þess vegna hefur sveitastjórinn verið sendur suður til að fá svör, svör frá ríkisstjórninni, svör um hvað annað hún vill.

Ljótu hálfvitarnir eru ekki hálfvitar bara snillingar

Ljótu hálfvitarnir unnu popppunkt áðan. Það kemur ekki á óvart, þessir menn eru bara snillingar. Hvort sem þeirri eru á tónleikum eða spurningaþáttum. Stutt er síðan Ljótu hálfvitarnir komust í undanúrslit í Útsvari. Flestir hlógu auðvitað af okkur að senda hálfvitana í spurningakeppni en þeir hafa enn og aftur sannað snilli sína.

Ég hef verið þeirra skoðunar að tilvist hljómsveitarinnar Ljótu hálfvitarnir séu mestu og bestu meðmælin með tónlistakennslu í Þingeyjarsýslu. Til hamingju Hálfvitar.

Sveitarstjórn Norðurþings vill framlengja viljayfirlýsingu við Alcoa um álver á Bakka

Eftirfarandi bókun var samþykkt í sveitarstjórn Norðurþings í gær með 8 atkvæðum af 9. Sýnir hún svo ekki verður um villst hver hugur sveitarstjórnar Norðurþings er til álvers á Bakka.

"Vegna umræðna um framlengingu á viljayfirlýsingu milli Iðnaðarráðuneytisins fyrir hönd ríkisvaldsins, Norðurþings og álframleiðandans Alcoa, vilja neðangreindir sveitarstjórnarfulltrúar koma eftirfarandi á framfæri.

Þann 16. maí árið 2006 var skrifað undir viljayfirlýsingu þess efnis að kanna arðsemi þess að reisa álver í landi Bakka með árlega framleiðslugetu upp á 250 þúsund tonn.  Í viljayfirlýsingunni er skýrt kveðið á um hvaða spurningum þurfi að svara til að endanleg ákvörðun um framkvæmdir verði tekin.  Almennt séð er óhætt að segja að verkefnið hafi gengið vel og öll stærri nágrannasveitarfélög okkar lýst yfir stuðningi við verkefnið.  Verkefnið sem án efa mun hafa mikil og góð samfélagsáhrif í Þingeyjarsýslum með þeim hætti að viðvarandi fólksfækkun vegna atvinnustigs, verði snúið til betri vegar.  Því skal einnig haldið til haga að mikil og góð samstaða hefur verið innan sveitarstjórnar um verkefnið að einum sveitarstjórnarfulltrúa undanskildum.

Á fundum byggðarráðs og á vettvangi sveitarstjórnar hafa farið fram miklar umræður um stóriðju í landi Bakka.  Fulltrúar byggðarráðs og sveitarstjórnar hafa ávalt verið opnir fyrir því að aðrar hugmyndir séu skoðaðar samhliða því mikilvæga verkefni sem unnið hefur verið að síðast liðin þrjú ár.  Staðreyndin er hins vegar sú að þrátt fyrir miklar umræður og ítarlegar athuganir, hafa aðrir raunhæfir kostir ekki litið dagsins ljós.

Undirritaðir sveitarstjórnarfulltrúar telja það mikinn ábyrgðarhluta að klára þá vegferð sem hafin var þann 16. maí 2006, með því að vinna að framlengingu viljayfirlýsingar sem er ásættanleg fyrir alla málsaðila.  Í því fellst að rannsóknarboranir á Þeistareykjum verði kláraðar, orkumagn og afhendingartími staðfestur og ákvörðun um byggingu stóriðju tekin".

Friðlýsing Gjástykkis

í Morgunblaðinu þann 10. september kom fram að Svandís Svavarsdóttir umhverfisráðherra hefur óskað eftir áliti Umhverfisstofnunar og Náttúrufræðistofnunar á tillögum Samtaka um náttúruvernd á Norðurlandi um friðlýsingu Gjástykkis. Væri ekki rétt að óska eftir áliti sveitarfélaganna á svæðinu?

Svæðisskipulag háhitasvæðanna í Þingeyjarsýslu var samþykkt í sveitarfélögunum sem hlut eiga að máli nóvember 2007, samþykkt athugasemdarlaust af Skipulagsstofnun 4. janúar 2008 og undirritað af umhverfisráðherra 16. janúar 2008. Svæðisskipulagið gerir ráð fyrir að hluti Gjástykkis verði orkuvinnslusvæði.

 Er ekki eðlilegt að heimamenn hafi mest um það að segja hvaða svæði eru friðlýst og hvaða svæði ekki. Hún fer að vera frekar þreytandi þessi endalausa forræðishyggja.

 

Eitthvað annað

Nú berast fréttir af því að best sé að orkan á Þeistareykjum verði notuð í eitthvað annað(en álver líklega). Þessi umræða fer nú á kreik þegar styttist í að viljayfirlýsing Alcoa, Norðurþings og ríkisins um álver á Bakka rennur út. Það vekur furðu fyrst menn eru svo áhugasamir um eitthvað annað hversvegna hefur það ekki byggst upp á suðvesturhorninu. Gæti það verið að þetta annað sé eitthvað rýrt í roðinu?

 Hvað varðar Norðurþing þá er mikil áhugi á að láta á það reyna hvort samningar takast um byggingu álvers Alcoa á Bakka. Um yrði að ræða nákvæmlega eins álver og byggt var á Reyðarfirði hugsanlega aðeins minna. Mörg rök hníga að því að þetta sé góður kostur í atvinnuuppbyggingu. Ál hefur verið framleitt á Íslandi frá því árið 1970 í álverinu í Straumsvík. Fáar atvinnugreinar hafa jafnmikinn stöðugleika í mannahaldi og álver. Ég held að einungis mjólkursamlög státi af viðlíka tryggð starfsmanna við fyrirtæki. Líklegt er að aukin þörf verið fyrir ál næstu áratugina í það minnsta. Þannig að álver hafa langan líftíma og frekar litla áhættu.

Framkvæmdum við álverið á Bakka myndi fylgja stórskipahöfn með öllum þeim umsvifum sem henni fylgir. Til yrðu minnst 450 störf í álverinu. Uppbygging Fjarðaráls hefur sýnt að stór hluti vinnuaflsins í álverinu setur sig niður í næsta bæ við álverið sem í þessu tilviki er Húsavík. Áhrifin yrðu þannig veruleg til styrkingar búsetu í Þingeyjarsýslum.

Líta verður raunsætt á það að afar lítið er um nýfjárfestingar í öllum heiminum í dag. Ekki er líklegt að teknar verði ákvarðanir um fjárfestingar fyrr en menn hafi traust á því að það sjái fyrir endann á kreppunni erlendis. Þessi staða er bæði uppi vegna álvera en einnig vegna "eitthvað annað". Þá er bein afleiðing af úrskurði Þórunnar Sveinbjarnadóttur um sameiginlegt mat sá að ekki er hægt að bora tilraunaholur í Kröflu og á Þeistareykjum. Það er því ekki hægt að meta með fullri vissu hversu mikið afl er hægt að virkja á svæðinu. Það var þó eitt af meginverkefnunum í viljayfirlýsingunum.

Stefnt er að því að sameiginlegt umhverfismat liggi fyrir næsta vor. Þegar því er lokið verður aftur mögulegt að hefja tilraunaboranir á Þeistareykjum. Endanleg ákvörðun um byggingu álvers verður því ekki tekin fyrr en að þeim loknum.

Niðurstaðan er því sú að skynsamlegt sé fyrir Þingeyinga að framlengja viljayfirlýsingu við Alcoa. Klára mat á umhverfisáhrifum og rannsóknaboranir í framhaldinu. Það sé tryggasta leiðin til uppbyggingar stóriðju í Þingeyjarsýslum.

Verði tekin ákvörðun um eitthvað annað þá verður það að vera eitthvað stærra og meira en "eitthvað annað".

Magma

Ég velti því fyrir mér hver stefna Samfylkingarinnar varðandi fjárfestingu erlendra aðila í íslenskum orkuiðnaði sé. Ef ég man rétt þá beitti Össur sér fyrir breytingu á lögum sem aðskilja orkuauðlindina og fyrirtækin sem nýta hana. Ég hélt í einfeldni minni að það væri til þess að auðvelda öðrum aðilum en opinberum leið til þátttöku í uppbyggingu iðnaðarins. Svolítið undarlegt að þegar áhugasamur aðili birtist þá fara sumir þingmenn á límingunum.

 Þá kemur það einnig spánskt fyrir sjónir þegar sveitarstjórnarmenn sem selt hafa hlut sveitarfélaganna í HS vilja að ríkið kaupi hlutinn sem þeir sjálfir seldu. Hefði talið heiðarlegra að viðkomandi sveitarfélög byðust til þess að kaupa hlutinn, sem þau seldu, aftur fyrst þau sætta sig ekki við eignarhaldið.

 Ekki er hægt annað en velta þeirri stöðu fyrir sér að Orkuveitan er skikkuð til að selja hlutinn í HS af samkeppni ástæðum. Allir vita að enginn raunveruleg samkeppni er í þessum iðnaði. Varðandi samkeppni um sölu til stóriðju þá er hún heimskuleg og eðlilegt að aðilar hafi samráð til að tryggja að greitt sé sem allra hæst verð fyrir orkuna.

Álver á Bakka

Nýlega kom það fram í fréttum að fjármálaráðherra teldi að það væri minnkandi líkur á álveri á Bakka. Málið hefur verið í fréttum í ljósi þess að nú styttist í að viljayfirlýsing Alcoa, Norðurþings og ríkisins renni út. Vandamálið undanfarið ár hefur verið að það hefur ríkt fjármálakreppa bæði hér og erlendis. Afleiðing hennar hefur verið samdráttur og stórlega minnkaðar fjárfestingar. Auðvitað sjá allir að ekki verður fjárfest í nýjum verksmiðjum fyrr en ljóst er að helstu hagkerfi eru að rétta úr kútnum. Í augnablikinu er enginn biðlisti yfir fyrirtæki sem vilja kaupa orku og hefja framkvæmdir á Íslandi. Það gæti hinsvegar breyst fljótt ef menn verða þess fullvissir að kreppan sé á enda. Fullyrt er að mun hagkvæmar sé að byggja ný álver heldur en að gangsetja aftur þau gömlu álver sem tekin hafa verið úr umferð. Þannig að líkur á álveri Alcoa á Bakka eru jafn góðar og þær voru að kreppunni frátalinni. Talið er að líklegt að rétti tíminn til að koma inn með nýtt álver í framleiðslu verði árið 2014 sem þýðir að taka verður ákvörðun um byggingu þess á næsta ári.

Hinsvegar hjálpar það ekki málinu að stjórnvöld lýsa ekki yfir afdráttarlausum stuðningi við verkefnið. Það er mjög slítandi fyrir heimamenn sem hafa lagt um milljarð í fé og ábyrgðum í undirbúning verkefnisins að sitja sífellt undir kröfum um að gera eitthvað annað. Sérstaklega þegar þau verkefni hafa mörg hver reynst loftið eitt. Fyrir Þingeyjarsýslur er uppbygging álvers örugg leið til að setja varanlegt hryggbein í atvinnulíf héraðsins. En auðvitað er meginmarkmiðið að orkan verði nýtt í héraðinu til atvinnusköpunar, frá því markmiði verður ekki vikið.